Jak
zauważyła w swej recenzji dr Teresa Stankiewicz, "w wieku XIX
neoscholastyka weszła w polemikę i dyskurs z ówczesną filozofią. Wskazywała i
krytykowała jej błędy stojąc na straży realizmu, obiektywizmu i realistycznej
koncepcji człowieka. Jednym z bohaterów tego okresu był polski tomista, profesor
Franciszek Gabryl". Był zarazem jednym z tych uczonych, którzy
odpowiedzieli na wezwanie papieża Leona XIII dostrzegającego szybkie zmiany
cywilizacyjne i kulturowe, które rozpoczęły się już w okresie renesansu i
reformacji, ale w wiekach bezpośrednio poprzedzających pontyfikat tego papieża
nabrały rozmachu i wzmogły swe tempo. Szybko zachodziły zmiany gospodarcze i
społeczne, w szybkim tempie rodziła się świadomość przynależności do narodu, a
zarazem uniwersalny charakter chrystianitas wyradzał się w swą
karykaturę. Drogi wiary i nauki wydawały się rozchodzić. W tej sytuacji Leon
XIII wezwał uczonych katolickich, głównie filozofów, teologów i psychologów, by
starali się reagować na zachodzące zmiany, wyjaśniać jej, wskazywać dobro, ale
i zło, które z sobą niosą.
Ks. Gabryla interesował przede wszystkim człowiek.
Zajął się więc głównie antropologią filozoficzną, czerpiąc z metafizyki,
teologii i nowoczesnej psychologii. Formułował więc odpowiedź na pytanie o to,
kim jest człowiek. Jego badania, ukazane przez dr. hab. Krasnodębskiego są o
tyle dla nas interesujące, że rodziły się w momencie dominacji pozytywizmu i
modernizmu, których ustalenia stara się dziś kontynuować i rozwijać
postmodernizm i marksizm kulturowy. Już z tego względu warto do tej książki sięgnąć.
Jej dodatkową, ale istotną zaletą jest Aneks, w którym znajdziemy
korespondencję między ks. Gabrylem a ówczesnym dziekanem Wydziału
Filozoficznego Uniwersytetu Lwowskiego Kazimierzem Twardowskim. Ta
korespondencja pokazuje, jak bardzo jesteśmy podobni do naszych przodków sprzed
ponad stu lat, jak bardzo jesteśmy obarczeni podobnymi słabościami, jak podobne
gryzą nas zmory i przenikają lęki, w jakże podobnych, a wydawałoby się, że
różnych, warunkach żyjemy.
W obronie człowieka. Zarys antropologii filozoficznej Franciszka Gabryla (1866 - 1914) (Ebook)(PDF)